fbpx

(ઓફર ટૂંક સમયમાં પૂરી થાય છે)

પાણીમાંથી પાતાળદર્શન

ફિલ્મ ‘યે જિંદગી ના મિલેગી દોબારા’માં રીતિક રોશન જિંદગીમાં પહેલી વાર સ્ક્યુબા ડાઇવિંગ કર્યા પછી દરેક શ્વાસે  જિવાતી જિંદગીનો અનુભવ કરે છે એ દૃશ્ય યાદ છે?

એ ફિલ્મમાં તો પાણીના ડર અને પછીની અનુભૂતિની વાત છે, પણ દરિયાના પેટાળમાં સમાયેલું અપાર વૈવિધ્ય માનવને સદીઓથી આકર્ષતું રહ્યું છે.

માનવે પૃથ્વીના પેટાળ અને અવકાશનાં રહસ્યોનો તાગ મેળવવામાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ કરી છે, પરંતુ મહાસાગરોનાં ઊંડાણ ઘણે અંશે માનવની પહોંચની બહાર રહ્યાં છે. અલબત્ત, વૈજ્ઞાનિક અને આર્થિક બંને પ્રકારનાં કારણોસર મહાસાગરનો તાગ મેળવવા માટે સતત પ્રયાસો થતા રહે છે.

છેક ૧૫૨૧માં ફર્ડિનાન્ડ મેગલન નામના એક પોર્ટુગીઝ સાગરસાહસિકે પોતાના જહાજમાંથી ૨,૩૦૦ ફૂટ લાંબું દોરડું દરિયામાં ઉતાર્યું હતું અને એ પેટાળ સુધી પહોંચ્યું નહીં એટલે તેણે તારણ બાંધ્યું કે મહાસાગર અગાધ છે! કદાચ ત્યારથી શરૂ થયેલી સફર હમણાં, માર્ચ ૨૦૧૨માં ફિલ્મ સર્જક જેમ્સ કેમેરુન પ્રશાંત મહાસાગરમાં લગભગ ૩૫ હજાર ફૂટની ઊંડાઈએ પૃૃથ્વીના સૌથી ઊંડા સ્થળ સુધી પહોંચ્યા ત્યાં સુધી વિસ્તરી છે.

ઓસ્ટ્રલિયામાં શરુ થયેલા એક રોમાંચક અભ્યાસના સંદર્ભ સાથે આપણે પણ દરિયાના પેટાળમાં વિવિધ રીતે ખાંખાંખોળા કરવાનો આનંદ માણીએ અને કંઈક અંશે જિજ્ઞાસા સંતોષીએ!

આગળ શું વાંચશો?

  • મહાસાગરોના પેટાળનો અભૂતપૂર્વ અભ્યાસ
  • શું છે આ કોરલ રીફ?
  • આપણા રસની વાત
  • સર્વે પાછળની ટેકનોલોજી
  • આ પણ ગમશે…

મહાસાગરોના પેટાળનો  અભૂતપૂર્વ અભ્યાસ

પૃથ્વી પરના મહાસાગરો દરરોજ પૃથ્વી પરની દર ચાર વ્યક્તિમાંથી એકની ભૂખ સંતોષે છે. આપણે જેને શ્વાસમાં લઈને જીવન ટકાવીએ છીએ એ વાતાવરણમાંનો પ્રાણવાયુ અડધોઅડધ મહાસાગરોને પરિણામે પેદા થાય છે. મહાસાગરો છે તો આપણી પૃથ્વીના વાતાવરણનું ચક્ર ચાલે છે અને પૃથ્વી પર જીવન શક્ય બને છે.

છતાં, અમેરિકાની નેશનલ ઓશિયેનિક એન્ડ એટમોસ્ફરિક એડ્મિનિસ્ટ્રેશન (જે સ્થાન અવકાશન સંશોધનમાં નાસાનું છે, એ જ સ્થાન દરિયાઈ સંશોધનમાં આ એનઓએએનું છે) સંસ્થાના આંકડા પ્રમાણે, મહાસાગરોનો પૂરો ૯૫ ટકા વિસ્તાર માનવઆંખે હજી જોયો જ નથી!

વૈજ્ઞાનિકો કહે છે કે મહાસાગરોની સ્થિતિ સતત કથળી રહી છે, પરંતુ મહાસાગરોની જીવસૃષ્ટિમાં આવી રહેલાં પરિવર્તનોના અભ્યાસને જરૂરી હોય એવી ટેક્નોલોજી હજી પૂરતી વિકસી જ નથી.

હવે સ્થિતિ પલટાઈ રહી છે.

સંશોધન ક્ષેત્રે દુનિયાભરમાં અવ્વલ ગણાતી ઓસ્ટ્રેલિયાની યુનિવર્સિટી ઓફ ક્વીન્સલેન્ડના ગ્લોબલ ચેન્જ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના ડિરેક્ટરે ‘કેટલીન સીવ્યૂ સર્વે’ નામે એક હાઈ-ટેક સર્વે આરંભ્યો છે. જેના અંતર્ગત વિશ્ર્વમાં પહેલી જ વાર, ગ્લોબલ કોરલ રીફ રેકોર્ડ તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યો છે.

શું છે આ કોરલ રીફ?

મહાસાગરોમાં અલગ અલગ સ્થળોએ કોરલ રીફ તરીકે જાણીતી, અસીમ વિવિધતા ધરાવતી જીવસૃષ્ટિઓ આવેલી છે. પૃથ્વી પરના મહાસાગરોની કુલ સપાટીમાંથી માંડ ૦.૧ ટકા વિસ્તારમાં આ કોરલ રીફ વિસ્તરેલી છે, પણ કુલ દરિયાઈ જીવો અને પ્રજાતિઓમાંથી ૨૫ ટકા આ વિસ્તારોમાં જોવા મળે છે! કોરલ રીફનું જબરજસ્ત આર્થિક અને પયર્વિરણીય મહત્ત્વ છે. તેનું વાર્ષિક આર્થિક મૂલ્ય ૩૭૫ અબજ યુએસ ડોલર આંકવામાં આવે છે, પરંતુ તેની સ્થિતિ સતત કથળી રહી છે. હિંદ મહાસાગર સહિતના ઇન્ડો-પેસિફિક રીજનમાં વિશ્વની ૯૧.૧ ટકા કોરલ રીફ આવેલી છે. આપણા જામનગર પાસેના પરવાળાના ટાપુઓને આ સમૃદ્ધિને કારણે જ ભારતના પહેલા મરીન નેશનલ પાર્કનું બહુમાન મળ્યું છે.

કોરલ રીફની વાત નીકળે એટલે પહેલું નામ લેવાય ઓસ્ટ્રેલિયાની ગ્રેટ બેરિયર રીફનું. ચંદ્ર પરથી પણ જોઈ શકાતી ગ્રેટ બેરિયલ રીફ ૨,૩૦૦ કિલોમીટર લાંબી છે અને ૪૦૦ પ્રકારના કોરલ (પરવાળા) અને ૨,૦૦૦ પ્રકારની માછલીઓનું આ ઘર છે.

કેટલીન સીવ્યૂ સર્વેની શરૂઆત સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૨માં થઈ. એક તરફ દરિયાની સપાટીથી ૧૨ મીટર ઊંડે સુધીની છીછરી ગણાતી રીફની જીવસૃષ્ટિનો અભ્યાસ હાથ ધરાયો અને બીજી તરફ ૩૦થી ૧૦૦ મીટર ઊંડે સુધીની અત્યાર સુધી લગભગ અજાણી રહેલી ડીપ રીફનો પણ અભ્યાસ હાથ ધરાયો.

આપણા રસની વાત

આપણા રસની વાત હવે જ આવે છે. આ આખા સર્વે દરમિયાન દરિયાનાં પાણીની અંદર ૫૦,૦૦૦થી વધુ સ્ટીચ્ડ ઇમેજીસ લેવામાં આવશે (સ્ટીચ્ડ ઇમેજીસને બીજા શબ્દોમાં, એક જ સ્થળની અલગ અલગ એંગલથી લેવાયેલી તસવીરોને એકબીજા સાથે બરાબર મેળવીને તૈયાર કરવામાં પેનોરમા કહી શકાય – આપણે ‘સાયબરસફર’ના એપ્રિલ ૨૦૧૨માં પેનોરમિક ફોટોગ્રાફીની વિગતવાર વાત કરી ગયા છીએ).

આ તમામ તસવીરોનો અત્યાધુનિક ઇમેજ રેકગ્નિશન સોફ્ટવેરની મદદથી અભ્યાસ કરવામાં આવશે અને છેવટે હાલમાં અલગ અલગ રીફની સ્થિતિ કેવી છે તે દશર્વિતો બેન્ચમાર્ક રિપોર્ટ તૈયાર કરાશે. જેથી ભવિષ્યમાં આ પ્રકારનો ફરી અભ્યાસ થાય ત્યારે બંને સ્થિતિને સરખાવી શકાય.

આપણા રસની મૂળ વાત એ કે આ તસવીરો આપણે પણ જોઈ શકીએ છીએ!

જેમ આપણે ગૂગલ સ્ટ્રીટ વ્યૂની મદદથી પૃથ્વીની સપાટી પરનાં વિવિધ સ્થળોની જાતમુલાકાત જેવો અનુભવ કરી શકીએ છીએ, બિલકુલ એવો જ અનુભવ દરિયાની અંદર ડૂબકી લગાવીને મેળવી શકીએ છીએ.

Please Login to view this content. (Not a member? Join Today!)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Pleases don`t copy text!

આપને મળેલા યૂઝરનેમ-પાસવર્ડથી લોગ-ઇન થાઓ. યૂઝરનેમ તરીકે, આપે આપેલા ઈ-મેઇલનો પણ ઉપયોગ કરી શકાય છે.

આપનો પાસવર્ડ ભૂલાઈ ગયો છે? આપે ‘સાયબરસફર’ને આપેલું ઈ-મેઇલ એડ્રેસ આપી, ઈ-મેઇલ દ્વારા નવો પાસવર્ડ મેળવો. તેનાથી અહીં લોગ-ઇન થઈ, આપને યાદ રહે તેવો નવો પાસવર્ડ સેટ કરી શકો છો.

Please enter your e-mail address. You will receive a new password via e-mail.

લોગ્ડ-ઇન હો ત્યારે અહીંથી આપનો પાસવર્ડ બદલી શકાય છે.

Please login to edit your profile.

આપ લોગ્ડ-ઇન હો ત્યારે વિવિધ લેખના પેજ પરથી તેને બુકમાર્ક કરી શકો છો. અહીં તેની યાદી જોવા મળશે.

You need to login to see your bookmark list.

વેબસાઇટમાં ફેરફાર કરવામાં આવી રહ્યા છે. થોડો સમય અગવડતા બદલ માફ કરશો!

કોઈ પણ બાબત માટે હાલમાં માત્ર support@cybersafar.com પર સંપર્ક કરવા વિનંતી.